Türk Modernleşmesinin Ambivalant Doğası: Modernleşme, Milliyetçilik, Medeniyet İlişkisi Üzerinden Türkiye'yi Okumak

Hasan AKSAKAL

Modernleşme ile milliyetçilik arasındaki bağ pek çokları için hâlâ tartışmalıdır. Romantizm dozu yüksek olan milliyetçilikle, rasyonalizmin tüm yaşam pratiklerine tatbikini esas aldığı söylenen modernleşme nasıl bir ilişkiselliğe sahiptir? Osmanlı-Türk modernleşmesinin seyri ve devletin varlığını koruma sürecinde son çare olarak inkişaf eden milliyetçi düşünce, solidarist-kolektivist toplum tasavvurlarıyla eklemlenmiş ve Cumhuriyet’in kuruluşuyla birlikte, kurguladığı monolitik toplumsal yapıya direnen ya da bu yapının dışında kalan tüm unsurlara karşı paranoya düzeyi yüksek bir algı geliştirmiştir. Biz bu çalışmada Türkiye’nin batılılaşma serencâmı içinde yaşanan sorunları, süreklilik, yenilik ve devlet eksenli bir kurgu ile Türk modernleşmesinin iki kolunun (ceditçi ve kadimci) arasında salınan milliyetçiliği ve bu ayrışmanın Türk politik kültürüne etkilerini tartışmayı amaç edindik. Vardığımız sonuçlar, aslında tek bir modernleşmemiz değil, modernleşmelerimizin olduğunu; tek bir milliyetçiliğimiz değil, milliyetçiliklerimizin bulunduğunu; tek bir medeniyete aidiyetimiz değil, medeniyetler arasında bölünmüşlüğümüzün ağır bastığını gösterir nitelikte oldu.

Devamı...