II. Mahmud devletin batılılaşma kararını musikiye de yansıtmıştır. Yeniçeri Ocağı'nı kaldırırken, bu kurumun bir parçası olan mehterhaneyi de kaldırmış, yerini batı türü bir askerî bando kurdurmuştur. 1828'de İstanbul'a davet ettiği, ünlü opera bestecisi Gaetano Donizetti'nin kardeşi Giuseppe Donizetti (sonradan Donizetti Paşa) Muzika-i Hümayun'u kurmuştur.
Bu kurum o yıllarda bir batı musikisi konservatuarı işlevi görüyordu. II. Mahmud musikide batılılaşma sürecini resmen başlatmış olmakla birlikte, kişisel musiki zevki bakımından eskiye bağlıydı. Geleneksel Türk musikisini çok seviyordu. III. Selim zamanında yetişen musikiciler onun zamanında da saraydaki faaliyetlerini sürdürdüler. Onun dönemi de Türk musikisinin parlak bir dönemidir.
Ney ve tanbur çalan II. Mahud bestecilikle de uğraşmış, güzel eserler vermiştir. Şarkı, tavşanca, marş türlerinde eserleri vardır. Güftesi de kendisine ait olan Hicaz Kalender'i çok ünlüdür. II. Mahmud Adlî mahlasıyla şiirler de yazmıştır.
SULTAN II. MAHMUD HAN 'ın Eserleri
Makam
Form
Esrin Adı
Usûl
Acem–Buselik
Şarkı
Aldı aklım yine
bir nevres–nihal
Ağır Düyek
Acem–Buselik
Şarkı
Ey sine–ı saf lal–ı mül
Aksak
Acem Aşiran
Şarkı
Açıldı ser–te–ser güller
Ağır Aksak Semai
Acem Aşiran
Marş
Artar cihadda şanımız
Arazbar
Şarkı
Naz etme gel ey gonca–fem
Düyek
Bayati
Şarkı
Ey Şah–ı Cihan eyleye
Hak ömrünü efzun
Ağır Aksak Semai
Bûselik
Şarkı
Gülzara salın
gonca–ı zibay–ı zamansın
Ağır Aksak Semai
Evc–Bûselik
Şarkı
Düştü gönül bir güzele
Aksak
Evc–Bûselik
Şarkı
Nihal–ı gülbün–ı
hüsn–u ezelsin
Aksak
Ferahfeza
Şarkı
Gördüm bir afet–ı devran
Aksak
Ferahfeza
Şarkı
Sevdim yine bir meh–veşi
Düyek
Hicaz
Divan
Ebrulerinin zahmı
nihandır ciğerimde
Aksak
Hicaz
Şarkı
Söylemez miydim sana
ey gül–izar
Devr–i Revan
Hisâr–Bûselik
Şarkı
Aman ey şuh–ı nazende
Aksak
Hüseyni–Aşîran
Şarkı
Pek hahişi var gönlümün
ey serv–ı bülendim
Ağır Aksak Semai
Hüzzam
Şarkı
Güller açıldı geldi yaz
Devr–i Revan
Mahur
Tavşanca
Aldı aklım bir gonca–leb
Aksak
Mahur
Şarkı
Aldı aklım bir gonca–leb
Aksak
Muhayyer–Bûselik
Şarkı
Ey gonca–ı nazik–tenim
Düyek
Müstear
Şarkı
Sevmez miyim ey şuh seni
Aksak
Nihavend
Şarkı
Gel azm edelim
bu gece Göksu'ya beraber
Ağır Aksak
Rast
Şarkı
Hüsnüne olmadan mağrur
Düyek
Suz–i Dilara
Şarkı
Nihal–ı kaametin
bir gül–fidandır
Aksak
Şedd–i Araban
Şarkı
Manend–ı meh etti zuhur
Ağır Aksak
Şehnaz
Şarkı
Elemdir feleğin derununda
karım
Düyek
Şehnaz–Buselik
Şarkı
Ey dilber–ı zengin eda
Düyek
Şehnaz–Buselik
Şarkı
Gönlüm ey şuh–ı gül–izar
Düyek
Şevk–u Tarab
Şarkı
Ey gül–nihal–ı işve–baz
Türk Aksağı
Mustafa Uzunoğlu arşivinden
YAZARDAN
Hiçbir oyunumda tarihten yola çıkmadım ben. Günümüzden yola çıktım. Günümüz olaylarıyla, kişileriyle, sorunlarıyla bir çağrışım uyandırdığı anda tarihe yöneldim. (…) Benim zaman içindeki çevrem, Kanuni Sultan Süleymanlara, simavnalı Şeyh Bedrettinlere, Gılgameşlere dek uzanıyordu. Ama insan aynı insandı. Onların kaygıları, düşünceleri, sorunları, yazgıları…
Çok yanlış olarak tarihsel konulu oyunlar tarihle karıştırılır. Oysa tarih şaşmaz biçimde nesnel, oyun şaşmaz biçimde özneldir. Bir oyun yazarıyla, bir tarihçinin olaylara bakış açıları başkadır, yöntemleri başkadır. Amaçları başkadır. Başka başka bireşimlere gitmeleri doğaldır, olağandır, hatta kaçınılmazdır.
…sanatçı bir şeyleri çözümlemek için yazmaz. (…) Sanatçı sergiler, düşündürür, yorumlamayı da seyir işine ya da okuyucusuna bırakır. Doğru çözüm sonradan doğru yorumlayanlardan gelir. *
*: Orhan Asena’nın söyleşi ve yazılarından alıntılanmıştır.
Kaynak: Nutku, Hülya-CUMHURİYETİN 75. YILINDA BİR YAZAR: ORHAN ASENA-T.C Kültür Bakanlığı Yay.
Haz: Andaç, Feridun-AYDINLANMANIN IŞIĞINDA SANAT İNSANLARIMIZ IV- Papirüs Yay.